Cursiefje: Links in mijn boekenkast

Lees alle columns van Jan Stoop op www.borneinbeeld.nl.

Ik weet links, net om de hoek van mijn boekenkast, bijna weggedrukt door een vuistdikke bloemlezing van Gerrit Komrij, het ‘beroemdste’ boek , nota bene zijn debuut, de verhalenbundel In de bovenkooi uit 1972 van Maarten (J.M.A.) Biesheuvel. (Komrij zette hem als recensent in die dagen direct al neer als “een meester in absurd cynisme”.) Verpletterend, verbluffend, wat een authentiek talent, zegt nu literair criticus Aleid Truijens vorige week enkele dagen na het overlijden van de manisch-depressieve 81-jarige Biesheuvel. Zinsneden als volslagen idioot, met een ironie die bijt, met een zelfspot die genadeloos is, komen voorbij in haar gedenkschrift.

In de bovenkooi begint met het verhaal De heer Mellenberg. De ik-persoon ontmoet hem als men het acht jaren geleden voor de eerste maal dienstig acht hem naar een gekkenhuis te brengen. “Ja! Ik moet wel flink ziek zijn geweest want ik ontdekte heer Mellenberg pas na drie maanden in het Therapiepaviljoen. Toen pas trad hij in mijn bewustzijn”.

Deze verhalen sla ik voor altijd op: Brommer op zee en Een dwaze hoogleraar. “De brommer was een normale brommer. Hij had geen speciale voorzieningen. Isaäc hielp de man met het aan dek zetten van de brommer. (-) Hoe is het mogelijk dat u op het water rijden kan? vroeg Isaäc verbaasd. Dat is een kwestie van oefenen, zei de man. (-) Tenslotte reed ik mijn eerste schamele rondjes op de stadsvijver. Nu rijd ik over de hele wereld”. Dat verhaal van die hoogleraar wil ik ook niet vergeten, het verhaal van de man die een wedstrijd wint in het met een blok ijs door de Sahara fietsen (winnaar is wie het grootste brok over de finish brengt).

Ik koester het debuut van Jacobus Maarten Arend Biesheuvel, dat, zo vind ik terug, aureolen kreeg als een ‘pandemonium’ van ongehoorde voorvallen en halfgare wendingen, de ‘mooiste verhalen’ die sinds de oorlog in ons land zijn geschreven, een groot schrijver, ook een grote verzinner, een ‘diepe bron van creativiteit’. Ik zet het wat beter in het zicht. Dat boekje in het blauw: hemels- en zeeblauw. Een wolk wil ik nog niet zijn (naar: Van de man die zelf een wolk was).

Jan Stoop, 4-8-2020

Je vindt alle columns van Jan Stoop op BorneinBeeld.nl